I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
Ngày 26-11-2003, Quốc Hội Việt Nam thông qua Nghị quyết số 22/2003/QH11, về việc chia và điều chỉnh địa giới hành chính một số tỉnh. Theo đó, chia tỉnh Cần Thơ thành thành phố Cần Thơ trực thuộc Trung ương và tỉnh Hậu Giang. Huyện Châu Thành A thuộc tỉnh Hậu Giang.
Ngày 02-01-2004, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 06/2004/NĐ-CP, về việc điều chỉnh địa giới hành chính một số xã thuộc huyện Châu Thành và Châu Thành A trực thuộc tỉnh Hậu Giang.
II. THÀNH TÍCH NỔI BẬC TỪ NĂM 2004 ĐẾN NAY
- Năm 2006: Cờ thi đua của Chính phủ Quyết định số 1356/2007/QĐ-TTg ngày 08/10/2007 của Thủ tướng Chính phủ;
- Năm 2007: Cờ thi đua của Chính phủ Quyết định số 640/QĐ-TTg ngày 28/5/2008 của Thủ tướng Chính phủ;
- Năm 2010: Cờ thi đua của Chính phủ Quyết định số 878/QĐ-TTg ngày 07/6/2011 của Thủ tướng Chính phủ;
- Năm 2011: Cờ thi đua của Chính phủ Quyết định số 1064/QĐ-TTg ngày 13/8/2012 của Thủ tướng Chính phủ;
- Năm 2012: Cờ thi đua của Chính phủ Quyết định số 951/QĐ-TTg ngày 17/6/2013 của Thủ tướng Chính phủ;
- Năm 2013: Cờ thi đua của Chính phủ Quyết định số 1300/QĐ-TTg ngày 04/8/2014 của Thủ tướng Chính phủ;
- Năm 2018: Cờ thi đua của Chính phủ Quyết định số 786/QĐ-TTg ngày 26/6/2019 của Thủ tướng Chính phủ;
- Năm 2019: Cờ thi đua của Chính phủ Quyết định số 786/QĐ-TTg ngày 26/6/2019 của Thủ tướng Chính phủ;
- Năm 2019: Công nhận huyện đạt chuẩn nông thôn mới Quyết định số 1417/QĐ-TTg ngày 17/10/2019 của Thủ tướng Chính phủ.
- Năm 2020: Cờ thi đua của Chính phủ Quyết định số 1759/QĐ-TTg ngày 19/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ
- Năm 2020: Anh hùng Lao động” thời kỳ đổi mới Quyết định số 2015/QĐ-CTN ngày 13/4/2020 của Chủ tich nước.
III. CÁC CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC, CÁC KHU DI TÍCH VĂN HÓA, LỊCH SỬ TRÊN ĐỊA BÀN
1. CHIẾN THẮNG CHI KHU MỘT NGÀN (Địa chỉ: ấp Thị Tứ, thị trấn Một Ngàn, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang, được tỉnh công nhận năm 1982)
Chiến thắng Chi khu Một Ngàn ngày 08/12/1974, Chi khu Một Ngàn là cứ điểm quan trọng mà Mỹ - Ngụy làm bàn đạp lấn chiếm vùng giải phóng, thực hiện âm mưu dồn dân lập ấp chiến lược, gây nợ máu với nhân dân ta.
Rạng ngày 8/12/1974, Tiểu đoàn Tây Đô phối hợp với địa phương quân Châu Thành A và du kích xã Tân Hòa tiêu diệt Chi khu Một Ngàn (do tên Ngô Sửu chỉ huy) ta bắt sống đại úy Thọ, loại khỏi vòng chiến đấu hơn 100 tên và tiêu diệt tiểu đoàn Bảo An 480, tịch thu nhiều vũ khí, quân trang, quân dụng.
2. CHIẾN THẮNG TẦM VU (Địa chỉ Quốc lộ 61, ấp Xẻo Cao, xã Thạnh Xuân, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang; Được công nhận cấp Quốc Gia ngày 25/01/1991)
TẦM VU I:
Vào đầu tháng 1 năm 1946 trên lộ Tầm Vu một đơn vị Vệ Quốc Đoàn của ta đánh diệt gọn 02 xe, giết chết một số tên địch trong đó có đại tá Dessert (tên quan năm đầu tiên bị diệt ở chiến trường Đông Dương) quân ta thu 10 súng các loại. Đây là trận thắng đầu tiên của Vệ Quốc Đoàn trên địa bàn huyện Châu Thành A làm cho địch hoang mang.
TẦM VU II:
Thất bại trận Tầm Vu I địch phá hoại trắng trợn, thì phong trào cách mạng có một chuyển biến mới, sẳn sàng tư thế chiến đấu chống địch khi chúng trở mặt tấn công ta. Để đối phó với địch, các đơn vị Vệ Quốc Đoàn phối hợp với quân dân du kích xã Thạnh Xuân đánh trận Tầm Vu II do Ngô Hồng Giỏi chỉ huy trận đánh tấn công một đoàn xe địch vào lúc 8 giờ sáng ngày 12/11/1946 tiêu diệt 02 xe, diệt 60 tên lính, thu 60 súng các loại càng làm nao nức lòng dân huyện Châu Thành A. Để ca ngợi chiến công này nhạc sĩ Đắc Nhẫn và Quốc Hương đã sáng tác bài ca Tầm Vu.
TẦM VU III:
Một sự kiện nối tiếp quan trọng của nhân dân huyện Châu Thành A là chiến thắng Tầm Vu III vào ngày 3/5/1947 đã diễn ra. Quân ta nổ súng tấn công tiêu diệt hoàn toàn 06 xe quân sự của địch, thu toàn bộ vũ khí trong đó có 02 súng cối 60 ly và 80 ly, 04 trung liên, 37 súng trường và nhiều đạn dược.
TẦM VU IV:
Đêm 12 và 13/4/1948 quân ta bắn cối 81 ly vào đồn điền Bảy Ngàn gây cho địch nhiều thiệt hại đến ngày 19/4/1948 chúng đem quân từ Cần Thơ vào tiếp viện đi đường Cái Tắc - Rạch Gòi. Quân ta được lệnh chờ đoàn xe trở về mới đánh và bí mật phục kích sát lệ Tầm Vu, vào lúc 14 giờ ngày 19/4/1948 đoàn xe lọt vào trận địa, quân ta cho nổ địa lôi và nổ súng tới tấp vào đoàn xe 18 chiếc của địch. Chỉ còn sót 02 xe nồi đồng và 02 xe quân sự đi sau chạy thoát về Rạch Gòi. Quân ta tiêu diệt 14 xe, giết chết gần 100 tên địch, trong đó có tên đại úy chỉ huy trưởng, bắt sống 80 tên, thu trên 200 súng các loại và 01 khẩu đại bác 105 ly cùng nhiều quân trang, quân dụng. Chiến thắng Tầm Vu IV đã ghi vào lịch sử hào hùng của quân dân huyện Châu Thành A.
3. CHIẾN THẮNG ĐỒN ĐIỀN BẢY NGÀN (Địa chỉ: ấp Thị Tứ, thị trấn Bảy Ngàn, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang, được tỉnh công nhận ngày 24/12/2010)
Phối hợp với Tiểu đoàn 303 quân khu 9, Tiểu đoàn Tây Đô, bộ đội địa phương của huyện cùng với du kích xã Tân Hòa, Nhơn Nghĩa tấn công bao vây một loạt đồn bót địch trên tuyến Xà No. Gần 2 tháng liên tục tấn công, giằng co quyết liệt với địch, ta đã tiêu diệt các đồn: Bốn Ngàn, Năm Ngàn, Sáu Ngàn, tiêu diệt 140 tên địch thu hàng trăm súng các loại, buộc địch phải bị động trong việc đối phó với ta ở vùng này. Đến 15/6/1952, tiểu đoàn Chủ lực khu và du kích xã Tân Hòa có kế hoạch tấn công nhằm tiêu diệt cứ điểm Bảy Ngàn. Lực lượng của ta đã đánh vào đồn điền Pháp (Albert Gressier) thu hơn 100 súng các loại, 02 tấn đạn và nhiều quân trang, quân dụng, bắt được tên chủ đồn điền Albert Gressier tại Lầu trắng Bảy Ngàn.
Trận đánh cứ điểm Bảy Ngàn đã gây tiếng vang lớn làm cho địch trong vùng hoang mang tạo điều kiện cho các đội du kích xã đánh địch lập được nhiều thành tích.
4. MẶT TRẬN DÂN TỘC GIẢI PHÓNG MIỀN NAM VIỆT NAM RA ĐỜI (Địa chỉ: ấp So Đũa Lớn, xã Thạnh Xuân, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang, được tỉnh công nhận ngày 24/10/2005)
Vào những ngày cuối tháng 12 năm 1960, có một sự kiện quan trọng cả miền nam đó là ngày Mặt trận dân tộc giải phóng miền nam Việt Nam ra đời.
Tại ngọn Rạch So Đũa Lớn, xã Thạnh Xuân, huyện Châu Thành, tỉnh Cần Thơ (cũ) nay là xã Thạnh Xuân, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang, tỉnh ủy Cần Thơ (cũ) chủ trương thành lập Ủy ban Mặt trận Dân tộc giải phóng miền nam Việt Nam nhằm đáp ứng nguyện vọng, yêu cầu bức xúc của quần chúng nhân dân, làm thế nào có một tiếng nói chung đại diện cho nhân dân và được sự đồng tình ủng hộ của các tầng lớp, các tôn giáo dân tộc trong và ngoài tỉnh.
Qua cao trào Đồng khởi, Mặt trận Dân tộc giải phóng miền nam Việt Nam ra đời ngày 20/12/1960 có ý nghĩa vô cùng trọng đại, mở rộng mặt trận đoàn kết dân tộc, cổ vũ tinh thần cách mạng của nhân dân miền nam xông lên đánh đổ Mỹ, Diệm. Cuộc mít tinh được tổ chức quy mô tại đây có trên 20.000 quần chúng của các nơi trong tỉnh và thị xã phấn khởi nô nức kéo về dự lễ chào mừng Mặt trận Dân tộc giải phóng miền nam Việt Nam ra đời./.
